In de 15e en 16e eeuw voltrokken zich in Italië en in Noord-Europa grondige veranderingen op politiek, religieus, cultureel en maatschappelijk vlak. Een hernieuwde belangstelling voor de klassieke cultuur van het oude Griekenland en Rome en het humanisme lieten vruchtbare sporen na in de architectuur en de beeldende kunsten. De nieuwe stijlidiomen zouden de westerse kunst grondig vernieuwen en vele eeuwen lang blijven beïnvloeden.
Nochtans bestaan er over de periode van de renaissance heel wat misverstanden en hardnekkige mythes. Zo was de breuk met de middeleeuwen veel minder groot dan algemeen wordt aangenomen en hadden de Italianen geen monopolie. Zij hebben veel te danken aan de verworvenheden van het noorden, o.a. op het gebied van de schilderkunst en muziek, en de Italiaanse voorbeelden werden elders in Europa niet slaafs nagevolgd.
Natuurlijk was de bijdrage van Italië zeer groot en Leonardo's Mona Lisa, Michelangelo's David, Botticelli's Primavera en Rafaëls Sixtijnse madonna zijn synoniem geworden van een gouden tijdperk van creativiteit en hoge cultuur.
