Het heeft tot 2022 op zich laten wachten vooraleer het 'Internationaal Panel rond Klimaatverandering' het Europees kolonialisme eindelijk als een voorname bron van klimaatverandering erkende. Dit kolonialisme zorgde immers niet enkel voor concrete milieueffecten via zeer intensieve economische processen in de plantagelandbouw, de mijnbouw (voor vnl. edele metalen), de textiel en de scheepsbouw. Het droeg daarnaast ook een milieuverwoestende ideologie uit. De natuur is door God aan de mens compleet ondergeschikt gemaakt om ten dienste van het materieel welzijn en verrijking van zijn gelovigen te staan. De nauwe band van de Westerse mens met de enige juiste God gaf hem daarenboven het voorrecht om deze exploitatie van natuur en mens wereldwijd te mogen bedrijven. Daarbij ontdeed men de lokale bevolkingsgroepen van hun (eigendoms-)rechten en negeerde men hun eigen, vaak meer milieurespecterende ideologie. Ze werden verplicht ingeschakeld in de grootschalige productie voor de zich al snel ontwikkelende globale, maar steeds Eurocentrische handelsnetwerken. Tezelfdertijd opende de toegang tot wereldwijde rijkdom en nieuwe (voedsel-)producten en de lokale concurrentieslag met diezelfde koloniale productie de poort naar de industrialisering in Europa.
Het zijn net deze ideologie en koloniale praktijken geweest die de vroege basis legden voor wat men tegenwoordig als het Antropoceen aanduidt. De periode vanaf 1610 – en dus niet 1950 zoals velen beweren – toen de structurele contacten tussen Oude en Nieuwe Wereld de invloed van de mensheid tot de allesoverheersende factor op het mondiaal milieu en dus op o.m. klimaatverandering maakten.
We nemen een helikopterzicht over de koloniale en imperialistische praktijken van de 16de tot de 20ste eeuw. Naast de terechte claim van niet-Westerse landen dat men de grote verantwoordelijkheid van de huidige klimaatverandering bij voornamelijk het Westen moet leggen, verklaren we zo de roep van enkele niet-Westerse onderzoekers om niet langer te spreken over het 'Antropoceen' maar eerder over bvb. het 'Euroceen'.
Deze lezing maakt deel uit van de reeks ‘Cultuurgeschiedenis van het klimaat’. Je kan apart inschrijven voor deze lezing, of inschrijven voor de volledige reeks aan voordeeltarief!
Dit is een online lezing via het programma Zoom. Je kan die dus volgen van bij je thuis! Enkele dagen op voorhand krijg je via mail de link toegestuurd om deel te nemen aan de lessen (kijk zeker in je spamfolder mocht je die niet ontvangen!). Nog niet vertrouwd met Zoom? Dan kan je hier het stappenplan bekijken!
